Hyrwyddo lleisiau profiad byw mewn ymchwil iechyd yr ymennydd

Posted May 01st 2024

Ddydd Sadwrn 20 Ebrill, buom yn dathlu pwysigrwydd cynnwys cleifion a'r cyhoedd (PPI) mewn ymchwil trwy ein digwyddiad 'Gweithio gyda'n gilydd i wella iechyd yr ymennydd' a gynhaliwyd mewn cydweithrediad ag Uned BRAIN.

Beth yw PPI?

Mae grwpiau PPI (patient and public involvement) yn dod ag ymchwilwyr ac aelodau’r cyhoedd at ei gilydd i sicrhau bod lleisiau pobl sydd â phrofiad o fyw yn weithredol yn rhoi ffurf ac yn llywio cyfeiriad ymchwil. Mae hyn yn gwneud canlyniadau ymchwil yn fwy dibynadwy, yn fwy perthnasol, ac yn fwy tebygol o gael eu defnyddio i wella gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol.

Roedd y digwyddiad hefyd yn gyfle i aelodau’r cyhoedd rwydweithio ag ymchwilwyr ac aelodau PPI i ddysgu mwy am sut beth yw cymryd rhan mewn ymchwil iechyd yr ymennydd, a pham mae lleisiau profiadau byw yn rhan annatod o hyn.

Yn ogystal â thaith dywys yn y labordy, roedd agenda’r diwrnod yn cynnwys sgyrsiau rhyngweithiol gan aelodau PPI yn rhannu eu profiadau o afiechyd meddwl neu anhwylderau’r ymennydd a’r hyn y mae cymryd rhan mewn ymchwil yn ei olygu iddyn nhw.

Rhannodd Anthony Cope, aelod o grŵp Partneriaeth mewn Ymchwil NCMH, a elwir hefyd yn PÂR, sut y cafodd ei fywyd ei droi wyneb i waered ar ôl 25 mlynedd yn y diwydiant biotechnoleg pan gollodd 18 mis o’i fywyd oherwydd gwaeledd. Gyda’i brofiad o sawl cyflwr gan gynnwys anhwylder deubegwn ac iselder, mae wedi dod o hyd i nifer o ffyrdd o gyfrannu at ymchwil gan gynnwys rhoi cyngor ar geisiadau grant gyda.

“Profiad byw yw rhan bwysicaf y pos ymchwil iechyd.” Anthony, PÂR

Bu Dr Sarah Rees, arweinydd PPI yn NCMH, hefyd yn cyfweld â Mustak Mirza (yn y llun uchod) a Sienna-Mae Yates, a rannodd eu profiadau gyda’u hiechyd meddwl a’u rolau gyda grwpiau PPI UK Minds and Traumatic Stress Research, yn y drefn honno.

Clywodd y mynychwyr hefyd gan gyfarwyddwr Uned BRAIN, yr Athro William Gray, a gafodd ei gyfweld gan aelod PPI NCMH Jacqueline Campbell am berthynas waith ymchwilwyr a grwpiau PPI:

Dywedodd yr Athro Gray: “Mae cael y cyfle i fynd i ymennydd rhywun a gwneud gwahaniaeth cadarnhaol yn gymaint o fraint.”

“Mae’n bwysig bod gan bobl sydd â’r cyflyrau hyn lais ar sut mae’r treialon hyn yn cael eu cynnal. Maent yn eiriolwyr dros ymchwil barhaus yn y meysydd hyn.”

Llawer o gemau ymennydd

Drwy gydol y prynhawn, bu canolfannau o bob rhan o’r Is-adran Meddygaeth Seicolegol a’r Niwrowyddorau Clinigol ym Mhrifysgol Caerdydd yn rhannu mwy am eu hymchwil drwy standiau rhyngweithiol a gemau’n ymwneud â’r ymennydd.

Cynhaliodd ymchwilwyr o NMHII ddwy gêm ryngweithiol ar gyfer gwesteion, gan gynnwys y cyfle i ymarfer eu llaw ar bipedu a dyfalu o wahanol feintiau o ymennydd anifeiliaid mewn gêm o’r enw ‘Ymennydd pwy yw e beth bynnag?‘.

Dangosodd staff sydd wedi’u lleoli yn y Ganolfan Geneteg a Genomeg Niwroseiciatrig sut y gellir defnyddio pŵer barddoniaeth i fynegi profiadau o wahanol ddiagnosisau iechyd meddwl ac anhwylderau’r ymennydd trwy gerddi Pumawd (Cinquain).

Roedd yna hefyd baentio ymennydd, profiadau pen-set Realiti Rhithwir, Pinio’r bêl ar yr ymennydd a’r bythol boblogaidd ‘Stroop Mat’.

Fe wnaethom hefyd ofyn i westeion gymryd rhan yn ein gweithgaredd Paentio ymennydd a ddangosodd sut mae gwahanol rannau o’r ymennydd yn gyfrifol am wahanol swyddogaethau a phrosesau, megis symudiad a chof.

Gwyddonwyr bocs sebon

Yn ogystal â chlywed straeon PPI personol, gwahoddwyd y rhai a oedd yn bresennol hefyd i ddarganfod mwy am feysydd ymchwil penodol yn yr adran a gofyn cwestiynau i’n ‘gwyddonwyr bocs sebon’.

Roedd y sgyrsiau byr hyn yn amrywio o eneteg sgitsoffrenia sy’n gwrthsefyll triniaeth, y defnydd o realiti rhithwir (VR) mewn gofal iechyd, a sut y gall salwch meddwl effeithio ar y cof.

Bu arweinydd Cynnwys y Cyhoedd NCMH, Dr Sarah Rees, yn myfyrio ar y diwrnod:

“Mae llwyddiant y diwrnod yn dyst gwych i’r effaith anhygoel y mae ein cymuned o aelodau cyhoeddus wedi’i chael ar ymchwil.”

“Yr hyn a ddisgleiriodd mewn gwirionedd trwy’r holl straeon a rannwyd yw’r angerdd a’r ymroddiad yr ydym yn ffodus i allu tynnu arnynt, gan feithrin optimistiaeth ac ymdeimlad o berthyn i bawb a fynychodd – boed yn ymchwilwyr neu’n aelodau o’r cyhoedd.

“Mae hyn yn creu partneriaeth ymchwil gref sydd mewn sefyllfa ddelfrydol i barhau i wneud gwahaniaeth.”

Diolch i’n holl gyfranwyr cyhoeddus a’n cleifion am eu cyfraniadau amhrisiadwy i brynhawn gwych.