Teyrnged i’r Athro Ian Jones ar ôl bod wrth y llyw am 11 mlynedd

Posted August 11th 2025

Rydym yn talu teyrnged i'r Athro Ian Jones wrth iddo gamu i lawr o'i rôl fel Cyfarwyddwr y Ganolfan Genedlaethol er Iechyd Meddwl (NCMH). Mae hyn yn nodi diwedd cyfnod sydd wedi'i ddiffinio gan ragoriaeth wyddonol, arweinyddiaeth weledigaethol ac ymrwymiad dwfn i wella bywydau pobl sydd wedi'u heffeithio gan salwch meddwl. Caiff ei olynu gan yr Athro Jon Bisson a gymerodd yr awenau yn gyfarwyddwr ym mis Ebrill 2025.

Meddai Jon: “Mae dull arweinyddiaeth hynod fedrus, tosturiol a chynhwysol Ian wedi helpu NCMH i wella ei henw da fel canolfan ragoriaeth ymchwil iechyd meddwl a gydnabyddir yn rhyngwladol. Mae Ian wedi goruchwylio gwaith ymchwil sydd wedi helpu i wella iechyd meddwl a lles pobl, ond mae hefyd wedi cefnogi datblygiad staff NCMH a llawer o rai eraill y mae wedi cydweithio â nhw, sydd bellach yn gwbl ymrwymedig i adeiladu ar ei waith.”

Mae’r Athro Jones, seiciatrydd ymgynghorol ac arbenigwr o fri rhyngwladol mewn hwyliau ac iechyd meddwl amenedigol, wedi chwarae rhan ganolog wrth lunio hunaniaeth a chyfeiriad NCMH ers ei sefydlu. Yn gyntaf, roedd Ian yn ddirprwy gyfarwyddwr o dan arweiniad y cyfarwyddwr sefydledig, yr Athro Nick Craddock; bu’n gyfarwyddwr ar ôl i’r Athro Craddock ymddeol 11 mlynedd yn ôl.

Ers ei sefydlu o dan arweiniad Nick Craddock, bu’n helpu i sefydlu’r ganolfan fel canolbwynt ymchwil o’r radd flaenaf, i gydweithio a chynnwys cleifion.

Ymhlith ei gyflawniadau di-ri, arweiniodd yr Athro Jones waith arloesol ar anhwylder deubegynol, yn enwedig o amgylch seicosis ôl-enedigol – maes y caiff ei ystyried yn eang fel awdurdod byd-eang ynddo. Mae ei waith ymchwil nid yn unig wedi datblygu dealltwriaeth glinigol ond hefyd wedi gwella canlyniadau i lawer o fenywod a theuluoedd sy’n dioddef salwch meddwl difrifol yn ystod ac ar ôl beichiogrwydd.

“Rwyf am ddiolch i chi, nid yn unig am bopeth rydych chi wedi’i wneud i NCMH, ond hefyd i mi. Roeddech chi’n credu ynof fi pan nad oeddwn yn credu ynof fy hun; rydych chi’n ddyn gwirioneddol anhygoel! Mwynhewch y cam nesaf hwn o’ch bywyd a diolch i chi am fod yn rhan mor bwysig ohonof i,” meddai Hyrwyddwr Ymchwil NCMH, Laura.

Mae Ian wedi cyhoeddi’n helaeth yn y maes, gyda dros 300 o bapurau gwyddonol i’w enw, ac mae wedi chwarae rhan allweddol mewn sawl rhaglen ymchwil o bwys, gan gynnwys y Rhwydwaith Ymchwil Anhwylder Deubegynol (BDRN) sy’n archwilio rhagfynegwyr biolegol a seicolegol anhwylder deubegynol.

O dan ei arweiniad, daeth NCMH yn un o brif ganolfannau ymchwil iechyd meddwl y DU, gan recriwtio mwy na 30,000 o gyfranogwyr ledled Cymru a thu hwnt. Roedd yn hyrwyddo dull cydweithredol, cynhwysol a roddodd brofiad byw wrth wraidd ymchwil – gan sicrhau nad oedd lleisiau defnyddwyr gwasanaeth a gofalwyr yn cael eu clywed yn unig, ond roeddent yn ganolog i waith y Ganolfan.

Mae’r Athro Jones hefyd wedi bod yn fentor ac yn addysgwr ymroddedig, gan gefnogi’r genhedlaeth nesaf o seiciatryddion, seicolegwyr ac ymchwilwyr. Mae ei angerdd dros droi gwyddoniaeth yn newid ystyrlon wedi ysbrydoli cydweithwyr ar draws disgyblaethau ac ar draws y byd.

Wrth iddo gamu i lawr o’i rôl arweinyddiaeth yn NCMH, bydd ei effaith yn parhau i gael ei theimlo yng ngwaith parhaus y Ganolfan a’r gymuned iechyd meddwl ehangach. Mae ei etifeddiaeth yn un o gynnydd, tosturi, a chred ddiysgog ym mhwysigrwydd deall salwch meddwl er mwyn cefnogi’r rhai yr effeithir arnynt yn well.

Cyfarwyddwr Is-adran Meddygaeth Seicolegol a Niwrowyddoniaeth Glinigol Dywedodd yr Athro Jeremy Hall: “Mae Ian wedi bod yn arweinydd gwych i NCMH, ond mae hefyd wedi cael effaith enfawr ar fywydau cynifer o bobl trwy ei waith ymchwil ei hun. Mae ei waith ymchwil ar seicosis ôl-enedigol iselder ôl-enedigol ac anhwylder deubegynol wedi effeithio’n gadarnhaol ar fywydau llawer o bobl ledled y DU a thu hwnt. Mae hefyd wedi bod yn eiriolwr angerddol o gynnwys pobl â phrofiad byw mewn ymchwil ac ymgysylltu â’r gymuned ehangach am bwysigrwydd ymchwil ac arloesi ym maes iechyd meddwl. Bydd colled ar ei ôl ond bydd yn gadael gwaddol parhaol”.

Estynnwn ein diolch dyfnaf i’r Athro Ian Jones am ei wasanaeth rhyfeddol a dymunwn y gorau iddo yn ei bennod nesaf.